'Limburgse landbouwgrond lijkt vogelvrij'

11 mrt 2022

De Limburgse Land- en Tuinbouwbond heeft gistermiddag zijn Landbouwverkenning Swentibold aangeboden aan de gemeenten Sittard-Geleen en Echt-Susteren. De landbouwgrond in het smalste gedeelte van Nederland is schaars en er wordt van alle kanten aan de ruimte getrokken. Agrariërs in het gebied luidden gisteren de noodklok.

Landbouwverkenning Swentibold Echt-Susteren web

Verbreding van de A2? Dat kan op landbouwgrond. De realisatie van natuur en de ontwikkeling van bedrijventerreinen? Kan op landbouwgrond. Ruimte voor de energietransitie? Landbouwgrond. Woningbouw? U raadt het al, landbouwgrond. ‘De uitdagingen waar we als maatschappij mee te maken hebben, zijn talrijk en divers; de aangedragen oplossingen zijn daarentegen opvallend eenzijdig’, constateert Giel van Herten, voorzitter van de LLTB-regio Midden-Limburg. ‘De landbouwgrond op de grens van Midden- en Zuid-Limburg lijkt vogelvrij, maar we moeten er heel bedachtzaam mee omgaan.’

Grondhonger

Agrarische ondernemers in het gebied tussen de knooppunten Kerensheide en Het Vonderen aan weerszijden van de A2 zien de ene na de andere claim op de ruimte landen in hun gebied. ‘De grondhonger lijkt niet te stillen’, zegt Jean-Paul van Aubel, voorzitter van de LLTB-regio Zuid-Limburg. ‘Daarom heeft de LLTB de Landbouwverkenning Swentibold uitgevoerd. Het is belangrijk om duidelijk in beeld te brengen wat er in dit gebied gaande is.’ Het rapport is op 10 maart aangeboden aan de gemeenten Sittard-Geleen en Echt-Susteren.

Het landbouwgebied tussen Sittard en Echt is de afgelopen decennia behoorlijk ingekrompen als gevolg van de uitbreiding van het bebouwd gebied en natuurontwikkeling. Dit heeft de druk op de resterende landbouwgrond vergroot. Dat wil zeggen dat vrijkomende grond schaars is, terwijl er veel gegadigden voor zijn. Noodzakelijke bedrijfsontwikkeling is daardoor lastig en kostbaar en brengt bedrijfsopvolging door jonge boeren in de knel vanwege gebrek aan toekomstperspectief.

Maatschappelijke vraagstukken

Dat is vervelend voor de ondernemers, maar het werpt ook nieuwe uitdagingen op bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. ‘Als we van onze boeren en tuinders verwachten dat ze minder intensief gaan boeren, betekent dat onherroepelijk dat de productie per hectare minder wordt en ze dus meer grond nodig hebben om voldoende inkomen te halen’, legt Van Aubel uit.

Volgens Van Herten zit de oplossing overigens niet altijd in meer fysieke ruimte. ‘Bied agrariërs de mogelijkheid om nieuwe activiteiten te ontplooien, zoals de opwekking van duurzame energie of agrarisch natuurbeheer, waarbij het beheer en agrarisch gebruik slim worden gecombineerd. Dat kost geen extra grond, maar levert wel een extra verdienmodel.’

Wethouder Andries Houtakkers van de gemeente Sittard-Geleen, onder meer verantwoordelijk voor omgevingsbeleid en het buitengebied, reageert positief. ‘Als gemeente hebben wij de intentie om zuinig om te gaan met landbouwgrond en kritisch te kijken naar maatschappelijke vraagstukken, waarbij opoffering van landbouwgrond wordt gevraagd. Daarbij wil ik benadrukken dat we als gemeente vanuit een proactieve houding mee willen denken met agrarische ondernemers die in de breedte willen uitbreiden. Bijvoorbeeld agrariërs die denken aan nieuwe verdienmodellen zoals een boerderijwinkel of boerderijcamping’, zegt Houtakkers. 'Bij de lopende actualisatie van de omgevingsvisie willen we daarnaast mede met de LLTB nader kijken naar de toekomst van ons ‘Groene Hart’ met natuur en agrarisch gebied’.

Enquête

De verkenning is uitgevoerd door middel van een enquête onder LLTB-leden over hun ambities en de kansen en de bedreigingen die zij zien in relatie tot die ambities. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met boeren en tuinders. Ook is er gesproken met stakeholders en zijn bestaande visies en plannen geanalyseerd en bekeken hoe deze zich verhouden tot het gewenste perspectief van de agrariërs. Het rapport sluit af met conclusies over het perspectief van agrariërs en aanbevelingen voor overheden, zoals provincie, gemeenten en waterschap, maar ook voor de ondernemers zelf om stappen te zetten.

Bekijk het volledige rapport >>

Bekijk ook de infographic >>