Na de extreem natte zomer van afgelopen jaar associeert niemand de zomer meer met droogte. Toch blijft de droogte nog altijd het grootste probleem in de zomer in Noord- en Midden-Limburg.

De afgelopen jaren heeft Waterschap Limburg dan ook met regelmaat een onttrekkingsverbod afgekondigd voor onttrekkingen uit het oppervlaktewater. Ook dit jaar is de kans onverminderd groot dat het waterschap zo’n verbod ergens in de zomer moet afkondigen. Het is dan ook goed om zo veel mogelijk water vast te houden, maar ook om de nodige maatregelen te nemen voor als het onverwacht toch heel nat wordt, zoals het schoonmaken van duikers.

“Het afkondigen van een onttrekkingsverbod gebeurt om ernstige schade aan de natte natuur te voorkomen maar ook om problemen met de volksgezondheid (zoals botulisme) voor te zijn”, legt Har Frenken, bestuurder van Waterschap Limburg, uit. “Een verbod wordt niet zo maar ingesteld. We meten van een groot aantal beken binnen Limburg continu de afvoer. Als de afvoer van de helft van deze beken op een kritisch laag niveau komt (de basisafvoer) en het ziet ernaar uit dat dit voorlopig niet verandert op grond van de weersvoorspelling, dan gaan we als waterschapsbestuur over tot het instellen van een verbod.”

Niet voor iedereen

“Een dergelijk verbod geldt overigens niet voor iedereen”, zegt Har Frenken. “Er zijn beken die altijd voldoende water blijven houden, zoals de meeste in Zuid-Limburg, maar ook de Niers en de benedenloop van de Neerbeek. Ook worden de meeste kapitaalsintensieve teelten (fruit-, groente-, bloemen- en bomenteelt) uitgesloten van het verbod. Praktisch geldt het verbod dan alleen voor grasland en de meeste akkerbouwgewassen. Zo’n verbod geldt alleen voor oppervlaktewater en niet voor grondwater. Bij een echte droogtecrisis kunnen we in theorie ook een stop op alle onttrekkingen afkondigen. Maar dat is nog nooit gebeurd.”

Wat kunt u doen?

Om het instellen van een onttrekkingsverbod zo veel mogelijk uit te stellen, kunt u zelf ook maatregelen nemen:

• Beregen alleen als het echt nodig is;
• Ga verstandig om met grondwater; ook door het onttrekken van grondwater neemt de beekafvoer af;
• Houd zo veel mogelijk water vast door het omhoog zetten van stuwen en de peilgestuurde drainage;
• Stem zo nodig/mogelijk de onttrekking af met de mede-onttrekkers langs de beek zodat niet iedereen tegelijkertijd water nodig heeft.

Blijf alert!

“Bij een plotselinge weersomslag moet het overtollige water ook weer weg kunnen, dat is vorig jaar zomer wel gebleken! Zorg dan ook dat uw belangrijkste sloten altijd water kunnen afvoeren en dat u weet waar welke stuwen staan en in welke stand ze staan”, aldus Har Frenken. “Ook het schoonmaken van de duikers is belangrijk  als het toch nog erg nat wordt. Verwijder hiervoor het zand en slib in, voor en achter de duiker nu de waterstanden nog laag zijn. Dan kunnen we hopelijk genieten van een heerlijke zomer!”

Oproep

Het waterschap neemt veel maatregelen om de overlast die we vorig jaar hadden, te verminderen. Maar het waterschap kan het niet alleen. Ook grondeigenaren zoals agrariërs en gemeenten kunnen en moeten een steentje bijdragen door bijvoorbeeld duikers op te schonen en eigen beken te onderhouden Maak er juist nu, met de lage waterstanden, gebruik van om ze op te schonen!

Droogte en klimaat

Als we aan klimaatverandering denken, dan denken we al snel aan de zomer van vorig jaar of die van 2014, waarin uitzonderlijke zware regenval Noord- en Midden Limburg teisterde. Er wordt vanuit gegaan dat deze neerslag direct of indirect een gevolg is van de mondiale klimaatverandering die deze eeuw is ingezet en zich de komende 50-100 jaar nog verder zal manifesteren. Buien worden steeds extremer en de totale hoeveelheid neerslag neemt toe.

Juist in de zomer wordt de toenemende droogte echter het grootste probleem. Weliswaar neemt de potentiële landbouwkundige productie in onze regio toe door de klimaatverandering vanwege hogere temperaturen, een langer groeiseizoen en hogere CO2-gehaltes in de lucht. Maar de actuele productie zal juist achterblijven omdat de hoeveelheid beschikbaar water kleiner wordt.

Om met name de wateroverlastproblemen in de toekomst het hoofd te kunnen bieden, heeft Waterschap Limburg ingezet op het programma ‘Water in Balans’.

Het oplossen van de voorspelde droogteproblemen is lastiger: zowel grond- als oppervlaktewater worden schaarser door de klimaatverandering, alsook de wateraanvoer vanuit de Maas. Oplossingen zitten vooral in andere landbouwmethodes, gewas- en planologische keuzes. Waterschap Limburg neemt hiervoor deel aan het ‘Deltaplan Hoge Zandgronden’. Samen met de Noord-Brabantse en Oost-Nederlandse provincies en waterschappen wordt een strategie uitgewerkt voor de toekomst.