Voormalig boerenvoorman Gérard ‘Sjraar’ Mertens is vandaag 100 jaar geworden. Namens de LLTB bracht voorzitter Léon Faassen een speciale verjaardagstaart ter ere van deze uitzonderlijke mijlpaal. Mertens is erevoorzitter van de LLTB en geldt als één van de meest invloedrijke Nederlandse boerenleiders van de vorige eeuw.
Mertens was van 1948 tot 1974 voorzitter van de LLTB. Nog steeds de jongste LLTB-voorzitter ooit. Daarnaast was hij raadslid in Venlo (1945 tot 1948), Statenlid in Limburg (1948 tot 1952), lid van de Eerste Kamer (1952 tot 1979), voorzitter Raad van Toezicht van de Boerenleenbank en later Rabobank (1957 tot 1983) en lange tijd voorzitter van de Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond. Mertens werd ook wel de ongekroonde koning van de boeren genoemd.
“De heer Mertens was een buitengewoon belangrijk persoon in de periode na de Tweede Wereldoorlog tot laat in de twintigste eeuw. Agrarisch Nederland heeft veel aan hem te danken”, zegt Faassen. “Ik zie en spreek onze erevoorzitter nog geregeld en hopelijk blijft dat nog lang zo.”
Dagblad De Limburger publiceerde vandaag een uitgebreid interview met Mertens:
100-jarige Gérard Mertens mist leeftijdsgenoten: 'Ik ben zelf vroeger geworden'
Gérard (Sjraar) Mertens wordt donderdag 100. In die honderd jaar was de Hout-Blerickenaar naar eigen zeggen katholiek, boer en bestuurder. In een levendig gesprek blikt hij terug op het platteland, het verzet, politiek en zijn familie. Tot vier keer toe werd hij gevraagd minister te worden, maar hij weigerde. „Zelfkennis is heel belangrijk.”
Een wijze les van een bijna honderdjarige. "Je moet jezelf beschermen tegen de gedachte dat je niet te missen bent”, spreekt Gérard Mertens, die donderdag zijn eeuwfeest viert. Toch leek het er in die honderd jaar meer dan eens op dat Mertens daadwerkelijk niet te missen was, want de lijst van de door hem beklede functies is haast oneindig. "Ik verwonder me er nog steeds over dat ik voor al die zaken ben gevraagd.”
Dood vader
Cruciaal in zijn leven is de vroege dood van zijn vader. "Ik was negentien jaar en de oudste in het gezin. Ik heb toen alles laten vallen om het boerenbedrijf voort te zetten. We hadden een mooi bedrijf met melkvee, fruit en asperges", vertelt Mertens.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat hij in het verzet en hielp hij onderduikers. Na de oorlog werd hij gevraagd voor de tijdelijke gemeenteraad van Venlo. "Waarom weet ik eigenlijk niet, ik was pas 27 jaar. Misschien omdat ik in het verzet had gezeten, of vóór de oorlog voorzitter van de vereniging voor jonge boeren was geweest. Voorlichting wat een raadslid moest doen, kreeg ik niet. Ik heb volgens mij in mijn raadsperiode meer geluisterd dan gesproken. Maar ik hield er wel veel contacten aan over."
Bestuurder
Spreken deed hij als bestuurder van landbouworganisaties, zoals de LLTB. Hij maakte er naam mee en kreeg een overvolle agenda, waardoor hij in 1948 de gemeenteraad moest verlaten. Als voorzitter van de landelijke Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond behoorde hij tot de invloedrijkste landbouwbestuurders van het land en was hij vaste gast in Den Haag.
"Steeds wanneer er iets nieuws op mijn pad kwam, was ik verbaasd en een beetje bang. Over wat er nu weer op me afkwam, of die nieuwe taak me goed af zou gaan en of ik mijn bedrijf niet zou verwaarlozen", zegt Mertens. "Ja, mijn bedrijf heb ik nog lang aangehouden. De kans was natuurlijk aanwezig dat ze op een dag zouden zeggen ‘we hebben genoeg van je gezien, adieu’. Dan zou ik niets meer hebben.”
Minister
Uiteindelijk werd hij bankbestuurder en Eerste Kamerlid maar nooit minister van Landbouw. Al werd hij daar wel vier keer voor gevraagd. De laatste keer in 1980. "Eigenlijk past het niet om daarover te spreken, maar goed het is nu eenmaal een bekend gegeven", zegt Mertens. "Premier Dries van Agt vroeg me in 1980 minister te worden, de kroon op mijn werk noemde hij het. Ik was toen net weg uit de Eerste Kamer, had afscheid genomen van de politiek en had het veel te leuk bij de Rabobank. En ik twijfelde of die functie bij me zou passen. Ik ben namelijk niet zo’n politiek dier en zelfkennis is belangrijk. Bovendien zag mijn vrouw het ministerschap ook nooit zitten, ze was heel nuchter en duidelijk: die rol paste niet bij mij. Ze heeft me altijd gesteund in wat ik deed en ik heb altijd alles met haar besproken."
Zorgappartement
Het thuisfront is voor hem altijd het belangrijkst geweest. "Hoe belangrijk de functies ook mochten zijn, in het weekeinde wilde ik er voor mijn kinderen zijn. Vakanties vierden we met het hele gezin." Acht jaar geleden overleed zijn echtgenote. "Dat was zwaar. Daar kwam bij dat ik niet de handigste ben in huis, dus kwam al snel een zorgappartement in beeld. Ik ging een aantal keren kijken, bij ieder bezoek kreeg ik steeds meer tegenzin. Op de dag van de verhuizing stond ik in mijn nieuwe woning met uitzicht op Blerick en de Maas. Toen wist ik het zeker. Ik liet mijn bed afbreken en ging weer terug naar mijn eigen huis. Met een beetje hulp red ik het hier prima."
Iedere dag leest hij drie kranten, en hij kan niet zonder zijn iPad in de zoektocht naar meer achtergronden bij wat hij leest. "Ik heb vorig jaar besloten mijn rijbewijs niet te verlengen, het wandelen door de bossen gaat niet meer, daarvoor heb ik nu een golfkarretje."
Gezegend
Vervelen is er niet bij. "Er staan nog altijd boeken in mijn kast waar ik niet aan toekom. Ik ben een gezegend mens. Heb nog volop contacten, al is het wel vreemd dat er geen leeftijdsgenoten meer zijn. Als het gaat over vroeger is er niemand meer die ik om details kan vragen, ik ben zelf vroeger geworden. Maar oud worden is geen straf als je redelijk gezond blijft. Dat geluk heb ik. Ik ben er op deze manier nog graag bij."
Katholiek, boer en bestuurder
Gérard Mertens werd op 15 maart 1918 geboren in Hout-Blerick. Hij studeerde aan de Lagere Landbouwschool in Helden toen hij op 19-jarige leeftijd na de dood van zijn vader het boerenbedrijf overnam. Wat volgde is een lange lijst van maatschappelijke functies. Zo was hij van 1945 tot 1948 lid van de Venlose gemeenteraad. Hij was lid van de Provinciale Staten en voorzitter van de LLTB (1947-1972) en Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond (1954-1975). Van 1952-1979 was hij ook nog eens lid van de Eerste Kamer. Hij was vanaf 1955 voorzitter van de raad van beheer van de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank tot die in 1972 opging in de Rabobank, waar hij tot 1983 voorzitter van de raad van beheer was. Daarna was hij bestuurder van het ziekenhuis in Venlo en Venray.